Welke administratieve procedures en fases van de nalatenschap moet ik doorlopen na een overlijden?
In het algemeen zijn er vijf belangrijke fases: het verkrijgen van een verklaring van erfrecht, het deblokkeren van bankrekeningen, het aangeven van de nalatenschap, het betalen van successierechten en tot slot het beëindigen van contracten. Een woordje uitleg.
- Een verklaring van erfrecht aanvragen
Eerst en vooral moet u de verklaring van erfrecht verkrijgen vooraleer u verder kunt gaan met de volgende stappen. In dit document wordt de identiteit van de erfgenamen, hun rechten in de nalatenschap en de afwezigheid van belastingschulden vastgelegd.
U kunt dit document gratis en onder bepaalde voorwaarden verkrijgen bij het bevoegde bureau voor rechtszekerheid:
- De overledene heeft geen testament of erfovereenkomst achtergelaten en heeft niets geschonken tussen echtgenoten;
- De overledene had geen huwelijkscontract;
- De erfgenamen zijn niet minderjarig of handelingsonbekwaam.
Als aan een (of meerdere) voorwaarden niet werd voldaan, moet u de verklaring van erfrecht aanvragen via een tussenpersoon – een bedrijf dat gespecialiseerd is in nalatenschappen of een notaris.
2. Bankrekeningen deblokkeren
Na ontvangst van de verklaring van erfrecht (ongeveer vijf weken na uw aanvraag) kunt u de bankrekeningen van de overledene deblokkeren. Zodra de bank weet heeft van het overlijden van de rekeninghouder, moet ze namelijk het gebruik van al haar/zijn rekeningen blokkeren. Zo kan de bank de identiteit van de erfgenamen nagaan vooraleer toegang te verschaffen tot de rekeningen, maar kan ze ook vermijden dat het geld gebruikt wordt door iemand anders en het zo ‘ontsnapt’ aan de nalatenschap.
Om die rekeningen te deblokkeren moet u uw verklaring van erfrecht bezorgen aan de financiële instelling, die u daarna toegang zal geven tot de rekeningen en kluizen van de overledene.
/!\ Als er dringende kosten betaald moeten worden, kan de langstlevende partner een aanvraag indienen om, als aanbetaling, de helft van de beschikbare bedragen op de rekening van de overledene te ontvangen, met een maximum van € 5.000. Bovendien kunnen sommige kosten (voor de begrafenis, laatste ziektes …) ook betaald worden via de rekening van de overledene op vertoon van een legitimatiebewijs.
3. De aangifte van nalatenschap invullen
Een andere belangrijke fase is het invullen en het versturen van de aangifte van nalatenschap van de overledene. Dit is een document met de inventaris van goederen van de overledene en de erfgenamen waarmee de belastingdienst de te innen successierechten kan berekenen. In België moeten de erfgenamen dit document verplicht versturen binnen vier maanden na het overlijden.
Alle erfgenamen zijn verplicht om de nalatenschap aan te geven. U kunt echter een gemeenschappelijke aangifte indienen die door u en de andere erfgenamen ondertekend werd. Dat is trouwens de ‘ideale’ oplossing, want zo krijgt de belastingdienst een betrouwbaar beeld van de nalatenschap.
4. Successierechten betalen
Als de belastingdienst uw aangifte van nalatenschap ontvangen heeft, zal hij het bedrag van de successierechten berekenen dat elke erfgenaam zal moeten betalen (erfbelasting). In België hangt dit bedrag af van het gewest waar de overledene verbleef, de verwantschap tussen de overledene en de erfgenamen en de waarde van de goederen die iedereen zal erven.
In het algemeen hebben erfgenamen recht op een termijn van twee maanden vanaf het aangeven van de nalatenschap om successierechten te betalen.
5. Contracten van de overledene beëindigen
Tegelijkertijd is het belangrijk om de verschillende contracten van de overledene te beëindigen (natuurlijk voor water, gas en elektriciteit, maar ook internet, telefoon of andere abonnementen op naam van de overledene, zoals kranten en tijdschriften, platformen voor audio- en videostreaming, maaltijdbezorging …).
Hiervoor moet u de verschillende dienstverleners individueel contacteren en een opzeggings- of overnameformulier invullen (bijvoorbeeld wanneer een van de erfgenamen intrekt in de verblijfplaats van de overledene, zal zij/hij wellicht de water- en elektriciteitscontracten in haar/zijn naam willen overnemen). In het algemeen moet u een overlijdensakte voorleggen – denk er dus aan om een gemakkelijk toegankelijk en repliceerbaar elektronisch exemplaar bij de hand te hebben, dat zal u goed van pas komen.
Moet ik mij verplicht laten begeleiden in al deze fases?
U kunt er natuurlijk voor kiezen om deze formaliteiten zelf af te handelen. De in te vullen formulieren (met name de verklaring van erfrecht, de aangifte van nalatenschap en de verschillende te beëindigen contracten) zijn namelijk online beschikbaar en voor iedereen toegankelijk. Het erfrecht is echter een complexe materie en fouten kunnen u duur komen te staan. Daarom is het aangeraden om zich te laten begeleiden door een tussenpersoon – bijvoorbeeld een bedrijf dat gespecialiseerd is in nalatenschappen of een notaris. Deze experten zijn ingewerkt in de verschillende fases van de nalatenschap en kunnen zo onderzoek voor u doen (testament of onroerende goederen bijvoorbeeld), de aangifte van nalatenschap in uw naam invullen of controleren voordat ze naar de belastingdienst wordt gestuurd.
Retour à la liste des questions